Είναι εντυπωσιακό το πόσο ανοιχτά μιλούν πλεόν τα media για την ψυχολογία σε μια εποχή που τα περισσότερα φαινόμενα ψυχικής υγείας μοιάζουν να κορυφώνονται και οι επιπτώσεις τους μας απασχολούν καθημερινά.
«Gaslighting» σημαίνει, με μια λέξη, χειραγώγηση
Έχει να κάνει με τη διάθεση παραπλάνησης ή εξαπάτησης ενός ατόμου με έναν τρόπο που να τον κάνει να αμφιβάλλει για την εγκυρότητα όλων όσων το ίδιο αντιλαμβάνεται.
Σύμφωνα με τον Guardian, οι αναζητήσεις για τη συγκεκριμένη λέξη στην ιστοσελίδα του λεξικού αυξήθηκαν κατά 1.740% το 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος με τον Peter Solokowski του Merriam-Webster να δηλώνει πως «πρόκειται για μια λέξη που αναδύθηκε τόσο γρήγορα στην αγγλική γλώσσα, ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, που στην πραγματικότητα αποτέλεσε έκπληξη για μένα και για πολλούς από την ομάδα». Για μία ομάδα ανθρώπων, βέβαια, η άνοδος του gaslighting δεν αποτελεί έκπληξη. Αναφέρομαι στους ειδικούς ψυχικής υγείας που διακρίνουν το φαινόμενο αυτό όχι μονάχα στους πελάτες τους αλλά και στη δική τους ζωή καθώς και στην κοινωνία.
«Δεν πας καλά! Δεν έγινε αυτό που λες…»
«Δεν ξέρεις για τι πράγμα μιλάς»
«Απλά φαντάζεσαι πράγματα!»
«Μην είσαι τόσο ευαίσθητη… Ξέρεις οτι ήταν πλάκα!»
Αν έχεις ακούσει έστω και μία φορά κάποια από τις παραπάνω φράσεις ενώ είσαι σίγουρη για το τι έχει συμβεί, τι έχει ειπωθεί και με τι σκοπό… τότε έχεις βιώσει κι εσύ gaslighting! Και το άτομο που το κάνει συνήθως θέλει να σε μπερδέψει και να σε κάνει να νιώθεις αβέβαιη για αυτά που ξέρεις ή αυτά που νιώθεις, ώστε να χειραγωγήσει και τις αντιδράσεις σου. Κι ενώ είναι αναμενόμενο να συναντάμε αυτή τη συμπεριφορά σε κακοποιητικούς γονείς ή συντρόφους, πολλοί μπορεί να καταφύγουν σε αυτό κατά καιρούς ενώ εξίσου συχνή είναι η εμφάνιση του φαινομένου σε φιλικές ή επαγγελματικές σχέσεις.
Όσον αφορά τον προσωπικό τομέα, αν μια σχέση, στο σύνολό της, δεν είναι κακοποιητική, αλλά υπάρχει gaslighting κάποιες φορές, δεν υπάρχει λόγος να τη λήξεις. Αν ωστόσο συμβαίνει σε οικογενειακό ή επαγγελματικό επίπεδο, ίσως το να απομακρυνθείς δεν είναι τόσο εύκολο. Σε κάθε περίπτωση, διάβασε παρακάτω 7 βήματα για να αντιμετωπίσεις το gaslighting και να ανακτήσεις τον έλεγχο.
Κι αν παρόλα αυτά σου είναι δύσκολο να σκεφτείς, εν θερμώ, τι να απαντήσεις σε έναν gaslighter, έχε στο νου σου τις παρακάτω φράσεις:
«Όσα νιώθω κι όσα βιώνω είναι η αλήθεια. Μην μου λες πως είμαι υπερευαίσθητη».
«Μην μου υποδεικνύεις πώς να νιώσω. Σου λέω ακριβώς πώς νιώθω».
«Έχω κάθε δικαίωμα να κάνω αυτές τις συζητήσεις μαζί σου. Μην μου λες ότι γίνομαι δραματική».
«Ξέρω πολύ καλά τι είδα/ βίωσα/ άκουσα κτλ».
«Δεν θα συνεχίσω αυτήν την συζήτηση αν συνεχίσεις να με μειώνεις».
Όπως πολύ συχνά συμβαίνει, ένα άτομο που κάνει gaslighting το έχει βιώσει και το ίδιο, συνήθως από την πλευρά της οικογένειάς του. Αν λοιπόν δεν μιλάμε για ένα άτομο με διαταραχή αλλά για κάποιον που έχει τη θέληση και τη δύναμη να αλλάξει τα συμπεριφορικά μοτίβα που τον ταλαιπωρούν, εφαρμόζοντας όλα τα παραπάνω, θα μπορέσεις να τον βοηθήσεις. Διαφορετικά, αν δεν παρατηρείς αλλαγή, μπορείς πάντα να εφαρμόσεις το ύστατο όριο και να λήξεις τη σχέση. Αν ωστόσο το gaslighting συνυπάρχει με βία, τότε ζήτα άμεσα τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας ή ενός ειδικού κέντρου όπως το Διοτίμα για να απομακρυνθείς από την κατάσταση με ασφάλεια.
