Ορόσημα της οικονομικής άνθησης και της ευημερίας στην πόλη μας , κατά τους περασμένους αιώνες, σήμερα έχουν αντικατασταθεί με άλλα, κάποια έχουν κατεδαφιστεί ή ίσως στέκουν ερειπωμένα διάσπαρτα στις γειτονιές. Σε καμία περίπτωση όμως δε θυμίζουν την αίγλη εκείνης της εποχής, τότε που η Χαλκίδα λόγω της προνομιακής της θέσης αποτελούσε μία περιοχή με βιομηχανική ανάπτυξη.
Που βρίσκονταν, πώς ήταν και ποια είναι η σημερινή κατάσταση των κτηρίων που στέγαζαν βιομηχανίες-ορόσημα για την εποχή;
Αλευρόμυλος ‘Δήμητρα’ (Πρώην Α.Σ.Α.Χ) :
Mπροστά από το ναό της Αγίας Παρασκευής, δίπλα από τη σχολή Πεζικού, βρίσκεται ένα κτήριο με τεράστια ιστορία. Πράγματι, εκεί σώζεται μέρος του βιομηχανικού κτιρίου του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Αμπελοκτημόνων Χαλκίδας (Α.Σ.Α.Χ.) ο οποίος στεγαζόταν στον παλιό Αλευρόμυλο ‘Δήμητρα’ από το 1935. Ο πετρόχτιστος αλευρόμυλος, που χρονολογείται από το 1909, λειτούργησε αρχικά με την επωνυμία Ζάχοι – Καλλιμάνη Α.Ε και βρισκόταν σε προνομιακή θέση, μπροστά δηλαδή από το εμπορικό λιμάνι της πόλης. Σταμάτησε τη λειτουργία του το 1930.
Τον Απρίλη του 2017, έγιναν στο πρώην κτήριο Α.Σ.Α.Χ τα εγκαίνια της Δημοτικής Πινακοθήκης, φιλοξενώντας έκθεση του Χαλκιδέου ζωγράφου, Δημήτρη Μυταρά. Το κτήριο πλήρως ανακαινισμένο, αποτελεί την αισιόδοξη πνοή ανάλογων ιστορικών κτηρίων, που μπορούν να μετατραπούν σε πολιτιστικά στολίδια της Χαλκίδας, αν ληφθούν οι απαραίτητες πρωτοβουλίες.
Εργοστάσιο μακαρονοποίιας ‘Σιτώ’:
Στο σημείο όπου συναντώνται οι οδοί Ωρίονος και Χατζοπούλου δεσπόζει από το 1900, σε μία γωνία, ο άλλοτε αλευρόμυλος και εργοστάσιο μακαρονοποίιας ‘Σιτώ’ (σιτίζω=δίνω τροφή), που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1940, ιδιοκτησίας Νικολάου Παλαιολόγου.To 1950, ήταν η πρώτη ελληνική βιομηχανία ζυμαρικών που έφερε από την Ιταλία αυτόματο ζυμωτήριο και πρέσα. Τα τελευταία χρόνια του περασμένου αιώνα λόγω ανταγωνισμού με μεγάλες πλέον βιομηχανίες ζυμαρικών (Ήλιος, Μίσκο), οδηγήθηκε σταδιακά σε πτώχευση.
Σήμερα, ενώ διατηρείται σε καλή κατάσταση, τουλάχιστον στατικά, στέκει αναξιοποίητο. Η περιοχή στην οποία βρίσκεται άλλωστε στερείται ελεύθερου χώρου και πράσινου, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι αξίζει αυτή η κατάληξη σε ένα κτήριο που ξυπνά τις μνήμες των παλαιότερων, για εποχές οικονομικής άνθησης.
ΑΒΕΝΑ : (Ανώνυμη Βιομηχανική Εταιρία Νημάτων Αλεύρων)
Από τα παλαιότερα της Χαλκίδας, το νεοκλασσικό κτήριο Καράκωστα στέγαζε το εργοστάσιο ΑΒΕΝΑ, Τζιαρντίνι και Τσιριγώτη γωνία, δίπλα από την πλατεία Αγίου Νικολάου.Ιδρύθηκε ως νηματουργείο στα μέσα του 19ου αιώνα, ενώ αργότερα λειτούργησε ως ατμόμυλος και έπειτα ως κυλινδρόμυλος. Η μετονομασία σε ΑΒΕΝΑ έγινε το 1886, αφού πρώτα είχε πωληθεί η επιχείρηση. Ήταν βασικός προμηθευτής φούρνων της Εύβοιας και άλλων νομών, αλλά και συνεργάτης του μακαρονοποιίου, στην Ωρίονος. Στην ιδιοκτησία του Καράκωστα πέρασε στην τελευταία φάση της ακμής του, καθώς το 1966 αποφασίσθηκε η διακοπή της λειτουργίας του. Αιτία και αφορμή στάθηκε η δυσκολία επανάκαμψης του επιχειρηματικού κόσμου, από την απελευθέρωση του ’45 και έπειτα. Μάλιστα, το 1968 κατεδαφίστηκε ολοσχερώς.
Η κατάληξη αυτού του κτηρίου, που ήταν δείγμα της νεοκλασσικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα, είναι και ζωντανό παράδειγμα της τάσης εκσυγχρονισμού των πόλεων εκείνη την εποχή, αφού δεν άργησε η πώληση του, με την ανέγερση της σημερινής πολυκατοικίας ως αποτέλεσμα. Έτσι, από βιομηχανικό είναι πλέον κατοικίσιμο με διαμερίσματα και καταστήματα.
Οινοποιείο ‘Βότρυς’ . Ένα ελληνικό μπράντυ.
Ελληνικό απόσταγμα, η ετικέτα του οποίου έχει σταματήσει να κυκλοφορεί εδώ και περίπου 35 χρόνια. Η Ελληνική Εταιρία Οίνων και Οινοπνευμάτων, ασχολούνταν με την παραγωγή καθαρού και μετουσιωμένου οινοπνεύματος, κυρίως από την κατεργασία σταφίδας και σταφυλιού. Στη Χαλκίδα, λοιπόν, το κτήριο αυτό, λίγο πιο κάτω από τον Αλευρόμυλο ‘Δήμητρα’ και πολύ κοντά στην Παλαιά γέφυρα, στέγαζε οινοποιείο. Με το ‘Βότρυς’ να αποτελεί το εμπορικό σήμα, κυκλοφορούσε από το 1900 με έδρα την Καλαμάτα και άλλο ένα εργοστάσιο στην Ελευσίνα, ενώ η τελική του εμφυάλωση έγινε το ’86, όταν εξαγοράστηκε από την εταιρία ‘Μπουτάρης’.
Σήμερα, μόνο στα χέρια λίγων τυχερών μπορεί να βρίσκεται κάποια συλλεκτική συσκευασία. Το κτήριο διατηρώντας το όνομα ‘Votrys’ , έγινε γνωστό κλαμπ στην πόλη για πολλά χρόνια, ενώ από το 2016 στεγάζει τo κτήριο της ΟΛΝΕ.
Κτήρια-σύμβολα, τοπικά προϊόντα, δεκάδες εργαζόμενοι αλλά και φωτογραφικές αναμνήσεις, όλα μαζί διαμορφώνουν την κοινωνική και οικονομική ιστορία της Χαλκίδας, όσον αφορά τη βιομηχανική ακμή που γνώρισε η πόλη στα μέσα του 19ου μέχρι και τον 20 αιώνα.
